در افرادی مبتلا به برخی از عوارض قلبی که به ناتوانی قلب در پمپ کردن کارآمد قلب در هر انقباض می انجامند، سرعت نبض ممکت است پایین تر از سرعت ضربان قلب باشد؛ اما چنین مواردی استثنا هستند.
نبض آپیکال (apical pulse) نبضی است که در راس قلب معمولا در حالی که بیمار بر روی پهلوی چپش دراز کشیده است، با گوشی شنیده می شود.
این ضربان قلب شامل دو صدای مجزای قلب می شود که اغلب لاب داب نامیده می شوند، و هر لاب داب معادل یک ضربان قلب است. سرعت طبیعی نبض آپیکال در بزرگسالان ۶۰ تا ۱۰۰ ضربه است.
پزشکان در مواردی که به الکتروکاردیوگرام دسترسی ندارند، نبض آپیکال را دقیق ترین و غیرتهاجمی ترین شیوه ارزیابی سلامت قلب می شمرند. نبض آپیکال اطلاعاتی درباره سرعت، ریتم، قدرت و تساوی ضربان قلب برای پزشک فراهم می آورد.
سرعت میانگین نبض چقدر است؟
سرعت ضربان قلب در حال استراحت در بزرگسالان از ۶۰ تا ۱۰۰ ضربان در دقیقه متفاوت است. زنان نسبت مردان سرعت ضربان قلب اندکی بالاتر دارند، و میانگین سرعت ضربان قلب در حال استراحت در زنان در میانه ۷۰ تا ۸۰ قرار دارد، اما در مردان حدود ۷۰ است. علت این تفاوت عمدتا به قوی تر بودن عضله قلب در مردان مربوط است.
سایر عوامل:
از جمله سن، اندازه بدن، میزان آمادگی بدنی، بیماری های قلبی، ایستاده یا نشسته بودن، داروها، عواطف و هیجانات و حتی دمای هوا می توانند بر سرعت ضربان قلب اثر بگذارند.
به طور کلی، در افرادی مانند ورزشکاران که آمادگی قلبی عروقی خوبی دارند، سرعت ضربان قلب در زمان استراحت پایینتر است، و گاهی به ۴۰ ضربان در دقیقه یا کمتر می رسد.
نبض تان را در کجای بدن بگیرید؟
رایج ترین دو شریانی که برای گرفتن نبض به کار می روند، شریان رادیال در طرف درونی مچ در نزدیکی کناره شست دست، و شریان کاروتید در گردن در میان نای و عضله گردن.
نبض را می توان با گذاشتن انگشت روی شریان رانی در کشاله ران اندازه گرفت، و اغلب برای آزمایش های کاتتریزاسیون قلب برای مثال در آنژیوگرافی قلب از این محل استفاده می شود؛ و نبض های پشت پایی (pedal pulse) در پاها برای بررسی جریان خون در اندام های تحتانی به کار می روند.
به گفته کارشناسان گذاشتن انگشت بر روی این شریان ها و شمردن ضربان ها در ۶۰ ثانیه دقیق ترین اندازه گیری را به دست خواهد داد. همچنین می توانید ضربان های نبض را برای ۱۵ ثانیه بشمارید و عدد به دست آمده را در چهار ضرب کنید، یا برای ۱۰ ثانیه این کار را انجام دهید و عدد به دست آمده را شش ضرب کنید، اما اغلب کارشناسان شمردن برای ۶۰ ثانیه کامل در صورت امکان را توصیه می کنند.
علل ضربان نبض غیرطبیعی
اختلال ریتم قلب (آریتمی) باعث می شود قلب با سرعت بیش از حد بالا یا بیش از حد پایین، یا با ریتم نامنظم بتپد.
تاکیکاردی را عموما به عنوان رسیدن سرعت ضربان قلب به بالای ۱۰۰ تپش در دقیقه تعریف می کنند و معمولا ناشی از آن است که گسیل پیام های الکتریکی که از حفره قلب منشا می گیرند، وضعیتی نابهنجار پیدا کرده است.
رسیدن سرعت ضربان قلب به ۱۵۰ و بالاتر ناشی از عارضه ای است که تاکیکاردی فوق بطنی نام دارد.
سرعت ضربان قلب کمتر از ۶۰ ضربه در دقیقه را برادیکاردی می نامند و ممکن است بیانگر آسیب دیدن قلب به علت حمله قلبی یا سایر بیماری های قلبی عروقی یا مشکلات به گره سینوسی دهلیزی که به عنوان ضربان ساز قلب عمل می کند باشد.
رابطه محکمی میان فشار خون و سرعت ضربان قلب وجود ندارد، و ممکن است با وجود سرعت ضربان قلب طبیعی، فشار خون شما بالا باشد.
سرعت ضربان قلب در هنگام فعالیت جسمی شدید افزایش می یابد، اما چنین فعالیتی ممکن است تنها اندکی فشار خون را بالا ببرد. هنگامی که فشار خون بیش از حد پایین می آید، بدن با افزایش سرعت ضربان قلب برای تشدید برون ده قلب به آن واکنش نشان می دهد.
محل های رایج لمس نبض:
نبض رادیال: که در قسمت داخلی مچ دست (پایین انگشت شست و روی استخوان رادیوس قرار دارد).
نبض کاروتید که در روی گردن و در فرورفتگی کنار سیب آدم می باشد.
در جاهای دیگر از جمله کشاله ران، مچ پا، آرنج (براکیال)، گیجگاهی (تمپورال) می توان نبض را لمس نمود.
نکات:
- با انگشت شست نبض را لمس نکنید زیرا خود شست نبض قابل لمس دارد.
- هر دو شریان کاروتید را همزمان لمس نکنید و فشار زیادی بر روی این شریان وارد ننمائید. زیرا در ریتم ضربان قلبی اختلال ایجاد می کند.
- در بزرگسالان رایج ترین محل، برای لمس نبض، شریان رادیال بوده و مطمئن ترین محل شریان کاروتید می باشد.
- در افرادی که خونریزی دارند نبض ضیعف ولی تعدادش زیاد است
- در افراد دچار اسهال و استفراغ شدید نبض ضعیف و حتی غیر قابل لمس است.
- تعداد نبض در شرایط طبیعی با افزایش سن تا رسیدن به سن بلو کاهش می یابد.
- جثه: تعداد نبض در افراد با جثه بزرگ و ورزشکار کمتر از افراد با جثه کوچک است.
- برای لمس نبض در شیرخواران از شریان بازویی در داخل و وسط بازو استفاده کنید.
