ماست از لخته و دلمه کردن شیر با باکتری‌های اسید لاکتیکی به دست می‌آید. برای تولید ماست، شیر را می‌جوشانند تا هم میکروبهای آن از بین برود، هم آبش تا حدی تبخیر شود و هم حرارتش بالاتر برود.
بعد صبر می‌کنند کمی سرد شود. وقتی دمای شیر به 60-50 درجه سانتی‌گراد رسید، مایه ماست را که به آن استارتر می‌گوییم، اضافه می‌کنند و ظرف را در محیط گرمی که به آن گرمخانه می‌گویند، می‌گذارند یا روی آن می‌پوشانند تا گرم بماند. بعد از یکی دو ساعت، باکتری‌ها، پروتئین‌های شیر را لخته می‌کنند و شیر می‌بندد.
در این مرحله شیر به ماست تبدیل می‌شود، یعنی رطوبت، چربی، پروتئین و املاح و کلسیم و هر چیزی که در شیر بوده، هیچ تغییری نمی‌کند و فقط شکل ظاهری آن عوض می‌شود و ماست معمولی به دست می‌آید.
در صنعت، مایه استارتر را در شرایط خاصی تهیه می‌کنند تا کیفیت بهتری پیدا کند. البته ماست فقط یک نوع نیست و انواع مختلفی از آن با طعم‌‌های مختلف در بازار وجود دارد اما کدام یک از آنها بهتر است؟
ماست کم‌چرب، ماست پرچرب: معمولا شیر 3 درصد چربی دارد، اگر قبل از تولید ماست، چربی آن گرفته شود، می‌توان از آن ماست کم‌چرب تهیه کرد. حالا اگر به شیر چربی اضافه کنیم و درصد چربی را به 5، 6 یا 7 درصد برسانیم، ماستی که از آن به وجود می‌آید، پرچرب خواهد بود. معمولا این نوع ماست مزه بهتری دارد، اما چون چربی ماست از نوع چربی حیوانی و اشباع است، برای سلامت مضر است و مصرف مداوم آن چاقی، اضافه‌وزن و چربی خون را در پی خواهد داشت.
ماست پروبیوتیک: به این نوع ماست علاوه بر باکتری‌هایی که معمولا در تهیه ماست وجود دارد، باکتری‌های دیگری هم اضافه می‌شود. البته تعداد این میکروارگانیسم‌ها باید در هر گرم یا مترمکعب ماست 106 یا بیشتر از آن باشد تا وقتی آن را می‌خوریم، تعدادی از آنها به صورت زنده به روده ما برسد. در این صورت روده‌ها می‌توانند میکروبهای زنده را تخمیر و از تخمیر آن ترکیب‌های مفیدی تولید کنند که می‌توانند از بیماری‌‌های قلبی- عروقی، سرطان و... تا حدی پیشگیری کنند.
ماست‌های میوه‌ای: می‌توان به ماست معمولی، کم‌چرب و پرچرب میوه‌ها و سبزی‌های مختلفی اضافه کرد؛ از توت‌فرنگی، زردآلو، آلبالو و... گرفته تا اسفناج، خیار و... این میوه‌ها و سبزی‌ها گاهی به صورت له شده به ماست اضافه می‌شوند و گاهی به صورت سنتزی و مصنوعی، یعنی مثلا به جای توت‌فرنگی، رنگ صورتی و طعم توت‌فرنگی به ماست می‌زنند.
اما کدام بهترند؟
ماست کم‌چرب معمولی از همه ماست‌ها بهتر است چون طبیعی است. در حقیقت این نوع ماست هم تا حدی خواص پروبیوتیک دارد چون از میکروارگانیسم‌ها درست می‌شود. از طرفی، معلوم نیست تعداد میکروارگانیسم‌های ماست‌های پروبیوتیک بیشتر از 106 باشد و این میکروب‌ها زنده به روده برسند بنابراین لازم نیست پول اضافه‌ای برای خرید ماست پروبیوتیک پرداخت کنیم.
در کنار ماست معمولی کم‌چرب، ماست پروبیوتیک و ماست کفیر و غنی‌شده بهترین ماست هستند. ماست میوه‌ای، چکیده و... هم در رتبه‌های بعدی قرار دارند و چون همه آنها معمولا از ماست‌های پرچرب تهیه می‌شوند که مصرف آنها چندان توصیه نمی‌شود.
