محققان براین باورند که جلوگیری از عطسه می تواند به پرده گوش صدمه بزند و حتی موجب ناشنوایی فرد شود.
عطسه نوعی واکنش دفاعی بدن (رفلکس) به مواد محرک تنفسی یا التهاب مجاری تنفسی یا برای دفع ترشحات است. مکانسیم عطسه خروج سریع هوای بازدمی بر اثر انقباض عضلات تنفسی است. رفلکس عطسه بسیار شبیه سرفه است به استثنای اینکه به جای مجاری تنفسی تحتانی، مربوط به مجاری بینی است.
محرک ایجاد کننده رفلکس عطسه در مجاری بینی است و ایمپالس های آوران از طریق عصب پنجم به پیاز مغز تیره می‌روند که در آنجا رفلکس عطسه تحریک می‌شود. به این ترتیب مقدار زیادی هوا به سرعت از طریق بینی عبور می‌کند و به این ترتیب به پاک کردن مجاری بینی از مواد خارجی کمک می‌کند.
زمانی که عطسه رخ می‌دهد قفسه سینه شدیدن منقبض می‌شود. در همان زمان گلوت بسته می‌شود بطوری که تا قبل از بازشدن گلوت، هوا با فشار زیادی در پشت آن جمع می‌شود این حالت انفجاری هوا مقدار زیادی از ترشحات و مواد خارجی مانند میکروب ها را پاک می‌کند و آنها را با فشار خارج می‌سازد. البته متأسفانه این رفلکس دفاعی خوب بدن مانند سرفه باعث گسترش بیماری می‌شوند.
برخی از پزشکان بر این باورند که از نظر بهداشتی بهتر است هنگام عطسه سوراخ های بینی را بسته نگه داشت، اما متخصصان گوش و حلق و بینی در کشور آلمان می گویند هنگام عطسه نباید بینی را بسته نگه داشت، زیرا این کار می تواند عواقبی خطرناک به همراه داشته باشد. آنان می گویند که با بینی باز عطسه کردن سالم تر است.
در هنگام عطسه کردن حدود 40 هزار ذره با سرعت زیاد از بینی به بیرون رانده می شوند.این واکنش بدنی (عطسه) برای مثال می تواند توسط ذرات خاک به وجود آید؛ ذراتی که عصب داخل غشای مخاطی بینی را تحریک می کنند. این عصب پیام را به قسمت مربوط به عطسه در مغز می رساند.
واکنش عطسه خود عملکرد خاصی دارد. با فشار زیادی که هوا از شش ها به بیرون رانده می شود، راه های تنفسی تمیز و پاک می شوند. این ذرات در غیر این صورت در شش ها می مانند.
پژوهشگران بیمارستان تحقیقاتی ایزمیر آتاتورک در ترکیه با انتشار مقاله ای اعلام کردند که هنگام عطسه با دهان نیمه باز، فشار در حفره بینی برای مدت کوتاهی به شدت افزایش می یابد. این فشار هم اندازه فشاری است که ماهیچه قلب یک بیمار فشار خون دارد، آن هم در زمانی که ماهیچه های قلب دچار بیشترین انقباض هستند.
علاوه بر خاک، عوامل دیگری همچون نور هم می توانند ایجاد عطسه کنند. پژوهشگران گمان می کنند که در هنگام نگاه به نور، ارتباطی بین واکنش چشم و مرکز عطسه ایجاد می شود. به این معنا که محرک نور علاوه بر عصب چشم، عصب مربوط به عطسه را نیز تحریک می کند.
