برخی از مشکلات سلامتی و بیماری‌ها بین زنان و مردان مشترک هستند اما از سوی دیگر زنان مشکلات سلامتی مخصوص به خود را دارند که به موجب آنها نیازمند مراقبت‌های ویژه‌ای نیز هستند.
بارداری، جلوگیری از حاملگی و ناباروری
«باروری» به توانایی فرزندزایی اطلاق می‌شود اما اغلب زنان تمایل به جلوگیری از بارداری دارند. در آمریکا 94 درصد از زنان 15 تا 44 ساله برای جلوگیری از حاملگی‌های ناخواسته از روش‌های مختلف ضدبارداری استفاده می‌کنند. برای دستیابی به نتیجه مطلوب، استفاده از شیوه‌های جلوگیری از حاملگی از سوی زوجین ضروری است. همچنین انتخاب شیوه جلوگیری نیز نیازمند تصمیم مشترک زوجین است که متاسفانه واقعیت امر این است که در اغلب موارد تصمیم‌گیری نهایی درباره جلوگیری از حاملگی خارج از اختیارات زنان است.
عمدتا، انتخاب روش‌های پیشگیری طولانی‌مدت نظیر مصرف قرص، کاشت ایمپلنت و استفاده از UD که میزان موفقیت بیشتری (با تنها یک دهم تا سه درصد ضریب خطا) دارند، انتخاب می‌شوند.
زنانی که قصد استفاده از شیوه‌های جلوگیری از حاملگی دارند باید تصمیم بگیرند کدام شیوه برای آنها مناسب‌تر است. آنها همچنین باید بررسی کنند که کدام شیوه حداکثر محافظت را از آنها در برابر بیماری‌های مقاربتی نظیر ایدز و هپاتیت به عمل می‌آورد.
در نقطه مقابل «باروری» قطعا مشکلی به نام «ناباروری» یا عدم توانایی در زایش فرزند وجود دارد. در آمریکا به تنهایی از هر پنج زوج یک زوج از مشکل ناباروری رنج می‌برند که این مشکل با افزایش سن زنان به ویژه پس از 35 سالگی تشدید می‌شود. صرفنظر از سن، زنان و همسرانشان باید برای تشخیص پزشکی از سوی یک متخصص ناباروری و بررسی علت این مشکل و در صورت امکان رفع آن مورد معاینه قرار گیرند.
خوشبختانه به لطف پیشرفت‌های پزشکی و ورود فن‌آوری‌های جدید ارائه شیوه‌های متنوع درمانی به زوجین نابارور افزایش یافته است. از این شیوه‌ها می‌توان به باروری مصنوعی (IVF)، «میکرواینجکشن» (ICSI) یا تزریق اسپرم به داخل سیتوپلاسم تخمک یا اهدای اسپرم و تخمک اشاره کرد. علاوه بر این پذیرش فرزند به سرپرستی همچنان یکی از راه‌حل‌های دیگر برای بسیاری از زوجین است.
بارداری
تمامی حاملگی‌ها به نحو مطلوب، قبل از باردار شدن مادر باید به درستی برنامه‌ریزی شوند. در حال حاضر در ایالات متحده تخمین زده می‌شود که 40 درصد از بارداری‌ها ناخواسته هستند. این بدین معناست که بسیاری از زنان پیش از اینکه آمادگی داشته باشند، حامله می‌شوند.
بهترین زمان برای آگاهی از بارداری زمانی نیست که حاملگی صورت گرفته بلکه زنان به عنوان مادران آینده و افزایش شانس داشتن یک کودک سالم باید بدانند تا پیش از حاملگی و پس از آن چه اقدامات ضروری را انجام دهند؟
برای زنان «برنامه‌ریزی برای بارداری» به معنای دانستن هر آنچه راجع به سلامت خود و همچنین سلامت فرزند دلبندشان و چگونگی بهبود آن است که برخی از نکات مهم آن به شرح زیر است:
1- مادران آینده باید نسبت به بیماری‌هایی که می‌توانند روند حاملگی را دچار مشکل کنند، اطلاع کافی داشته باشند. برخی از این بیماری ها شامل افسردگی، صرع، بیماری‌های غدد تیروئید، آسم، سل یا دیابت می‌شوند.
2- مادران در صورت استعمال دخانیات می‌بایست فورا آن را ترک کنند چرا که زنان سیگاری به شدت در معرض سقط جنین و زایمان دیررس هستند.
3- زنان باید از خطرات جدی مصرف الکل در دوران بارداری آگاهی یابند.
4- آنها باید نسبت به داروهایی که در دوران حاملگی مصرف می‌کنند اطلاع کسب کنند و بدانند مصرف کدامیک بی‌خطر بوده و از مصرف کدام یک صرفنظر کنند.
5- تعداد زیادی آزمایش‌های پیش از زایمان وجود دارند که زنان از طریق آن می‌توانند سلامت و نحوه رشد نوزادان خود را تحت نظر بگیرند.
6- زنان در نهایت باید برای وضع حمل و کار خود از قبل برنامه‌ریزی کنند. حاملگی به خودی خود 9 ماه به طول می‌انجامد اما طول دوره‌ای که زنان برای بازیابی سلامت و توان خود پس از زایمان مورد نیاز دارند نیز اهمیت ویژه‌ای دارد.
مادر شدن و وظایف مادری
زنانی که فرزند به دنیا می‌آورند، بخش بزرگی از زندگی خود را وقف وظیفه مادری می‌کنند. اگرچه قدرت باروری زنان محدود به یک دوره 40 ساله است اما مسئولیت مادری گاهی زمان بیشتری یعنی حتی تا 60 سال یا بیشتر به طول می‌انجامد و اغلب مادران نیز از توجه به سلامت و تندرستی فرزندان خود و حتی نوه‌هایشان دست نمی‌کشند. به عبارت دیگر یک مادر تا ابد مادر باقی خواهد ماند.
یک مادر در طول دوران مادری خود نه تنها مسئولیت حفظ سلامتی خود را برعهده دارد بلکه موظف به بهبود سلامت تمام اعضای خانواده نیز هست.
یائسگی
در برخی موارد از واژه «یائسگی» برای تعیین یک دوره زمانی چند ساله عمدتا زمانی که زنان در اواسط دهه چهارم، پنجم زندگی و یا پس از آن هستند، اطلاق می‌شود. اگر بخواهیم به طور دقیق اشاره کنیم یائسگی زمانی اتفاق می‌افتد که 12 ماه متوالی عادت ماهیانه متوقف شود.
به طور میانگین، یائسگی در سن 51 سالگی رخ می‌دهد و فرآیند رخ دادن آن از اوایل 40 سالگی یا پیش از آن آغاز می‌شود. کاهش ترشح هورمون‌های جنسی در زنان در سنین میانه 30 سال قابل مشاهده است. زنان یائسه بخش عمده‌ای از جمعیت زنان را به خود اختصاص می‌دهند.
از پدیده «یائسگی» همچنین به عنوان «تغییر در زندگی» یاد می‌شود. زیرا در این زمان عادت ماهیانه در زنان متوقف شده و قادر به بچه‌دار شدن نیستند. علائم یائسگی ممکن است شامل موارد ذیل باشند:
1- گرگرفتگی
2- نوسانات شدید خلق و خو
3- خشکی مهبل
4- نوسانات زیاد در تمایلات جنسی
5- فراموشی
6- اختلال خواب
7- بی‌اختیاری ادرار
تا دهه 50 میلادی،جوامع براین باور بودند که یائسگی بخشی از سرنوشت زنان است و باید با آن کنار بیایند اما امروزه بسیاری از شیوه‌های درمانی برای مقابله با عوارض «یائسگی» وجود دارند و زنان باید به جای نگاه کردن به پدیده یائسگی به عنوان یک فاجعه به آن به عنوان یک دوره تحول نگاه کنند.
سالخوردگی و دوران پس از یائسگی
تا پیش از قرن بیستم زنان به اندازه‌ای عمر نمی‌کردند که نیازی به آموزش نحوه صحیح زندگی برای سالهای پس از سن 50 سالگی داشته باشند اما اکنون با افزایش امید به زندگی، اکثر زنان این شانس را دارند تا سال‌ها فراتر از سن یائسگی زندگی کنند.
البته این خبر صرفا خبر خوشی نیست. چرا که 50 درصد از زنان بالای 75 سال در آمریکا تنها و در انزوای کامل زندگی می‌کنند و 90 درصد از ساکنان خانه‌های سالمندان را زنان تشکیل می‌دهند. این زنان سالخورده را نه تنها زنان مبتلا به پوکی استخوان، سرطان و بیماری‌های قلبی بلکه همچنین زنانی که مبتلا به شمار زیادی مشکلات جسمی نظیر کم‌شنوایی، مشکلات بینایی، بی‌اختیاری ادرار، ورم مفاصل و از دست دادن حافظه هستند، تشکیل می‌دهند.
مشکلاتی نظیر بی‌تحرکی و الگوی زندگی منزوی می‌تواند با مشکلاتی نظیر رژیم غذایی نامناسب، استعمال دخانیات و سوء مصرف الکل و دارو درآمیخته شوند. مطالعات نشان می‌دهند هیچ وقت برای بهره جستن از یک رژیم غذایی مناسب، تمرینات ورزشی، ترک سیگار و اجتناب از مصرف دارو و الکل دیر نیست.
بیماری‌ها بیش از افزایش طبیعی سن، زنان سالخورده را دچار از کار افتادگی می‌کنند. درست است که نمی‌توان در مقابل افزایش سن مقاومت کرد اما راهکار مناسب این است که زنان در طول عمر خود با انتخاب الگوی زندگی صحیح و سالم از بیماری‌های جدی و کشنده پیشگیری و با اطلاعات کافی مراقب سلامت خود باشند.
بخش نخست این نوشتار را می توانید اینجا بخوانید.
