اگر دچار رخوت در بهار هستید، خبر بدی برایتان داریم؛ چرا‌كه نشستن بلای جان ماست! حقیقت آن است كه نشستن، آن هم برای ساعت‌های طولانی از جنبه‌های گوناگون برای سلامت انسان مضر است.
خطر نشستن تا آنجاست كه متخصصان امر، آن را در‌ردیف سیگار كشیدن قرار داده و اذعان می‌كنند همان‌طور كه ترك سیگار سخت و اغلب ناممكن است، نشستن نیز همین وضع و حال را دارد، تنها با این تفاوت كه نشستن به اندازه مصرف توتون و تنباكو كشنده نیست!
خطر بیخ گوش شما است
به تازگی، تحقیقات گسترده‌ای برای سنجش میزان سلامت افراد تن‌پرور یا كارمندانی كه بنابه اقتضای كاری، ساعات زیادی را پشت میز می‌نشینند، صورت گرفته است. متاسفانه نتیجه عمومی این تحقیقات نشان می‌دهد افرادی كه سبك زندگی كم‌تحركی دارند، حتی با انجام فعالیت‌های ورزشی نیز از خطرات مربوط به نشستن در امان نخواهند بود.
تحقیقات جدیدی نشان می دهد که یکی از راه های اصلی حفظ سلامتی ایستادن و پرهیز از نشستن در ساعات طولانی است.
کسانی که بیش از ۱۱ ساعت در روز می نشینند فارغ از اینکه در ساعات دیگر روز چقدر فعال و در حرکت باشند، به نسبت سایرین با احتمال بیشتری از مرگ زودرس روبرو هستند.
یک پیشنهاد
اگر محیط و سبك زندگی‌تان به گونه‌ای است كه نمیتوانید از نشستن اجتناب ورزید؛ توصیه می‌كنیم ارتفاع میز را طوری تغییر دهید كه به حالت ایستاده نیز بتوانید امور روزمره خود را به انجام برسانید یا زمانی كه از كار روزانه فارغ شده و در تعطیلات آخر هفته به سر می‌برید، تحرك بیشتری از خود نشان می‌دهید.
اگر هم بودجه كافی برای رفتن به گردش در دامان طبیعت را ندارید، بهترین انتخاب كمك در انجام كارهای منزل و همین خانه‌تكانی خودمان است.
نشستن بیماری‌زاست
نتایج تحقیقی كه زمستان سال گذشته روی بیش از 6300 نفر از میانسالان استرالیایی‌تبار صورت گرفته نشان می‌دهد افرادی كه بیش از چهار ساعت در روز پشت میز می‌نشینند، بیش از دیگران در معرض ابتلا به بیماری‌های مزمن قرار دارند. از مهم‌ترین این بیماری‌ها می‌توان به پرفشاری خون، بیماری‌های قلبی و عروقی، دیابت و سرطان اشاره كرد.
همچنین نتایج این تحقیق و سایر بررسی‌های علمی نشان می‌دهد هر‌چه فرد زمان بیشتری را به صورت نشسته صرف می‌كند، احتمال ابتلای وی به انواع بیماری‌های مزمن بیشتر است. جالب این‌كه میزان شاخص توده بدنی (BMI) فرد در این میان اهمیت خاصی ندارد.
نتایج دیگر تحقیقات نیز نشان می‌دهد افرادی كه حداقل شش ساعت در روز را به صورت نشسته می‌گذرانند، بیش از دیگران مبتلا به بیماری دیابت (یا قند خون) می‌شوند.
نشستن عمر را كم می‌كند
با كاستن از ساعات نشستن اضافی و رساندن آن به كمتر از سه ساعت در روز می‌توانید امید به زندگی را تا دو سال افزایش دهید. این در حالی است كه با كم كردن از زمان تماشای تلویزیون به كمتر از دو ساعت در روز نیز می‌توانید امید به زندگی را تا 4/1 سال دیگر افزایش دهید.
جالب است بدانید سیگار كشیدن در مردان و زنان به ترتیب به كم شدن 5/2 و 8/1 سال از عمر فرد منتج می‌شود. نتایج این بررسی‌ها همچنین نشان می‌دهد بزرگسالان آمریكایی به طور متوسط 55 درصد از روز را به صورت نشسته می‌گذرانند.
ابتلا به بیماری‌های كلیوی
نتایج تحقیقی كه بهار امسال روی بیش از 6300 نفر از افراد میانسال چهل تا هفتاد و پنج ساله صورت گرفت، نشان می‌دهد حتی حركات كنترل شده فیزیكی بخصوص در افرادی كه مدت زمان كمتری را به صورت نشسته سپری می‌كردند، به كاهش احتمال ابتلای فرد به بیماری‌های كلیوی منتج شد.
نتایج به دست آمده بخصوص در زنان معنی‌دارتر بود؛ به این ترتیب زمانی كه خانم‌ها از ساعات نشستن خود در روز كاسته و آن را به كمتر از سه ساعت كاهش دادند، خطر ابتلای آنها به بیماری‌های كلیوی تا 30 درصد تقلیل یافت. این در حالی است كه نتایج آزمایش‌های مشابه روی مردان تنها 15 درصد كاهش را نشان داد.
سلامت ذهنی كمتر
از قدیم گفته‌اند، «عقل سالم در بدن سالم». جالب اینجاست كه نشستن متوالی در روز نه‌تنها به سلامت جسمی فرد آسیب می‌رساند؛ بلكه به كاهش سلامت مغز و توانایی ذهنی وی نیز منتج می‌شود.
تحقیقاتی كه بهار امسال صورت گرفته نشان می‌دهد ارتباط معنی‌داری بین سبك زندگی كم‌تحرك و كاهش توان فكری، ذهنی و خلاقیت وجود دارد. از این گذشته بنا به اطلاعاتی كه از بیش از 3500 نفر جمع‌آوری شده، آنهایی كه در خارج از محیط كار بیش از اندازه می‌نشینند، برای نمونه هنگام رانندگی، تماشای تلویزیون یا استفاده از رایانه از نظر سلامت ذهنی تا حد زیادی در سطوح پایین‌تری قرار دارند. این تحقیق همچنین نشان داد كه زنان در این مورد آسیب‌پذیرتر از مردان هستند.
بروز چاقی و سندروم متابولیك
نتیجه تحقیقی كه زمستان 1378 صورت گرفته نشان می‌دهد افراد چاق روزانه به طور متوسط دو و نیم ساعت بیش از دیگران می‌نشینند و همین نشستن بیشتر ارتباط مستقیمی با بروز سندروم متابولیك در آنها دارد.
از مشخصه‌های بارز این سندروم می‌توان به چاقی شكمی، كاهش سطح كلسترول مفید خون، فشار خون بالا و سطح بالای تری‌گلیسیرید خون اشاره كرد. این عوامل در كنار یكدیگر فرد را مستعد مخاطرات جدی نظیر بیماری‌های قلبی و عروقی، سكته مغزی و دیابت قرار می‌دهند.
از سویی دیگر، نتایج تحقیقی كه سال گذشته صورت گرفته، نشان می‌دهد مردمی كه سبك زندگی كم‌تحركی دارند، 73 درصد بیشتر ازدیگران در معرض ابتلا به سندروم متابولیك قرار دارند. از این گذشته سال 1383 نیز گروهی از محققان نظریه جدیدی ارائه كردند كه براساس آن، كاهش میزان تماشای تلویزیون و كار با رایانه در منزل به كمتر از یك ساعت در روز می‌تواند به كاهش 30 تا 35 درصدی بروز این سندروم خطرناك در بزرگسالان ختم شود.
مرگ بر اثر سرطان روده بزرگ
از سویی دیگر نتایج تحقیقی كه بتازگی منتشر شده نشان می‌دهد افرادی كه قبل یا بعد از تشخیص بیماری سرطان روده بزرگ در خارج از محیط كار، زمان بیشتری را به صورت نشسته سپری می‌كنند، احتمال مرگ‌ومیر بالاتری دارند.
نتایج این بررسی كه روی 2000 نفر ـ كه تا 16 سال از این بیماری رنج می‌بردند ـ نشان داد افرادی كه تحرك بیشتری داشتند تا 28 درصد احتمال مرگ در آنها كمتر بود و افرادی كه در خارج از محیط كار حداقل شش ساعت در روز را به صورت نشسته سپری می‌كردند، به نسبت افرادی كه تنها سه ساعت می‌نشینند تا 36 درصد احتمال مرگ بیشتری داشتند.
نشستن زیاد مرگ‌آور است
تحقیق دیگری كه بهار سال پیش روی بیش از 200 هزار استرالیایی 45 ساله و پیرتر صورت گرفته، نشان می‌دهد بدون در نظر گرفتن جنسیت، سن و شاخص توده بدنی نمونه‌ها، نشستن می‌تواند از همه نظر افراد را بیش از سایرین در معرض مرگ قرار دهد.
گفتنی است افرادی كه بیش از 11 ساعت در روز می‌نشینند، 40 درصد بیشتر در معرض تجربه مرگ در سه سال آینده هستند. در حالی كه مرگ برای افرادی كه حداقل پنج ساعت و بیشتر در هفته ورزش كرده‌اند، به مراتب كمتر بوده است، اما به هرروی آنها نیز از مرگ بر اثر نشستن و كم‌تحركی در امان نبوده‌اند.
در پایان باید گفت هدف از بیان این موارد، به صدا درآوردن زنگ خطر برای افرادی است كه بی‌محابا زندگی بی‌تحرك یا كم‌تحرك را پیشه كرده‌اند. شاید در ابتدا از خود بپرسید با توجه به مشغله و گرفتاری‌های فراوان شغلی، معذورات مالی و سایر عوامل هم‌اكنون نمیتوانید حتی دقیقه‌ای به ورزش بپردازید، اما از یاد نبرید كه پیاده‌روی، استفاده از اتوبوس و مترو به جای خودروی شخصی، ایستادن وتحرك به هر دلیل ممكن و سایر ترفندها می‌تواند هرچند اندك اما به طرز موثری به سلامت خودتان بینجامد. همیشه سالم و سلامت باشید و این گفته طلایی را از یاد نبرید كه «سلامت همچون تاجی است بر سر انسان‌های سالم، كه فقط بیماران قادر به دیدنش هستند.»
