تا به حال سرمه را براي آرايش چشمانتان استفاده کرده‌ايد؟ حتما مي‌دانيد که رنگ سياه سرمه، جلوه زيبايي به چشم‌ها مي‌بخشد و تيرگي و گيرايي چشم‌ها را بيشتر مي‌کند. برخي از بانوان هم سرمه را براي پررنگ‌تر نشان دادن ابروهايشان استفاده مي‌کنند ولي با اين همه سرمه اين روزها در رقابت با گونه های خط‌چشم‌هايي که بازار لوازم آرايشي را در قبضه خود گرفته‌اند، شکست خورده است و بيشتر شما بساط سرمه و سرمه‌دان را در گنجه مادربزرگ‌ها پيدا مي‌کنيد.
اگر شما همچنان طرفدار سرمه و کشيدن آن به چشمانتان هستيد، بد نيست درباره اين لوازم آرايش سنتي زنان ايراني بيشتر بدانيد.
سرمه که در زبان عربي آن را کحل مي‌گويند، ماده سياهي است که براي سياه کردن چشم به پشت پلک‌ها و يا داخل چشم کشيده مي‌شود. جالب است بدانيد نام رنگ سرمه اي هم از اين ماده گرفته شده است چون هم سرمه و هم رنگ سرمه‌اي، رنگ تيره‌اي دارند.
چشمانتان حساس است؟
اگر شما چشمان حساسي داريد بايد خيلي مراقب ماليدن سرمه به چشمانتان باشيد. معمولا مواد شيميايي مانند سرمه و يا خط‌چشم و يا مدادچشم که در آرايش چشم‌ها استفاده مي‌شوند يا خنثي هستند و يا تحريک‌کننده و گاهي نيز مي‌توانند باعث حساسيت چشمي شوند البته ممکن است سرمه براي يک نفر هيچ‌گونه حساسيتي ايجاد نکند ولي براي شخص ديگري باعث حساسيت شود. علايم حساسيت چشمان شما به سرمه، قرمزي، خارش، اشک چشم، ضخيم شدن لبه پلک و پوسته پوسته شدن پوست سطح پلک است. پزشکان مي‌گويند حساسيت چشم معمولا تا دو ماه طول مي‌کشد. اگر شما پس از کشيدن سرمه به چشمانتان دچار اين علايم شديد بد نيست در نخستين فرصت با يک کارشناس چشم تماس بگيريد تا داروهاي لازم ضد حساسيت را دريافت کنيد.
سرمه و مسموميت با سرب
استفاده از سرمه براي چشم آن قدرها هم که فکر مي‌کنيد بي‌خطر نيست. خيلي‌ها تصور مي‌کنند چون سرمه محصولي خانگي است و به صورت دست ساز تهيه مي‌شود، مي‌توان به تندرستی آن بيش از خط چشم اعتماد کرد ولي خود سرمه هم مي‌تواند از جهاتي سلامتي شما را به خطر بيندازد. سرمه معمولا دارای مقداري فلز سرب است که استفاده از آن در اين محصول زيبايي شايد تندرستی شما را تهديد کند. سرب فلزي است خاکستري با ته‌رنگ مايل به آبي. پژوهشگران مي‌گويند سرب در نسوج بدن جذب پروتئين‌ها مي‌شود و بيشترين اثر سمي خود را بر مغز و اعصاب وارد مي‌کند. سرب در محصولات خانگي مانند سرمه چشم، سنگ‌هاي زينتي مصنوعي به صورت گردن‌بند و يا دستبند به کار برده مي‌شود که مي‌تواند در مواردي باعث مسموميت با اين فلز شود.
سرمه و روغن کنتو
شايد دوست داشته باشيد بدانيد سرمه از کجا به وسايل آرايش بانوان قديمي راه يافت. حدود 70 سال پيش، پيشرفت صنايع به اين صورت نبود و خبر از برق و چراغ و لوستر نبود. مردم شب‌ها براي روشن کردن فضاي منزل از چراغي به نام چراغ پيه‌سوز استفاده مي‌کردند و مواد سوختني آن را که به «روغن کنتو» معروف بوده است از دانه گياهي به نام بيدانجيل (کنتو) به دست مي‌آوردند. براي تهيه روغن کنتو آنها تنه درخت نارون را سوراخ مي‌کردند و از چوب همان درخت براي آن دسته‌اي درست مي‌کردند که در داخل آن بتواند به چرخش دربيايد و يک سوراخ هم براي خارج شدن روغن آن در زير آن تعبيه مي‌کردند.
آنها گاوي را با چشمان بسته به دسته اين هاون ویژه مي‌بستند و دانه گياه کنتو را داخل آن مي‌ريختند و با چرخاندن مکرر اين حيوان «کنتو» له شده و روغن آن از سوراخ زيرين بيرون مي‌آمد که بعدها آن را به صورت سنگي ساختند که ديگر آن اثر را نداشت و از همان روغن کنتو يا روغن حيوانات اهلي (گاو و گوسفند) به تهيه سرمه مي‌پرداختند. براي تهيه سرمه آنها سنگي را روي فتيله‌اي که آغشته به روغن و در حال سوختن بود، مي‌گرفتند و دود حاصل از آن را که سرمه ناميده مي‌شود، به چشمان خود مي‌کشيدند. البته در برخي مناطق ايران نيز با سوزاندن بادام،فندق و کرچک آن را به عنوان سورمه چشم استفاده مي‌کردند.
يک عادت خطرناک
بسياري از خانم‌ها عادت دارند سرمه، خط چشم و حتي مداد چشم را درون چشمانشان بکشند. اين کار دو ايراد اصلي دارد، نخست اينکه وقتي شما اين مواد را داخل چشمانتان مي‌کشيد، چشمان شما کوچک‌تر به نظر مي‌آيند بنابراين اگر شما چشمان چندان درشتي نداريد بهتر است اين کار را انجام ندهيد. از طرف ديگر سرمه که به صورت خانگي و خارج از شرايط استريل کارخانه‌اي تهيه مي‌شود، ممکن است دارای ميکروب‌هايي باشد که به اين ترتيب وارد چشمان شما شده و باعث التهاب و قرمزي چشم و در موارد پيشرفته‌تر باعث عفونت چشمان شما مي‌شود.
ظرف سرمه يا همان سرمه‌دان مي‌تواند محلي براي رشد و تکثير باکتري‌ها و ميکروب‌ها باشد چون اين محيط معمولا تاريک است به خصوص مواد نخستین اين محصول معمولا به صورت خانگي و دست ساز تهيه مي‌شوند که امکان آلودگي آن بسيار زياد است.
